สระผมทุกวันดีไหม แล้วควรสระผมบ่อยแค่ไหน ถึงจะไม่ทำร้ายเส้นผม

การอาบน้ำชำระร่างกายให้สะอาดทุกวันเป็นเรื่องปกติ แต่สำหรับการสระผมแล้ว มักจะมีคำถามว่า การสระผมทุกวันเป็นเรื่องดีจริงหรือไม่ เพราะมีข้อโต้แย้งกันมามากมายว่า การสระผมบ่อยเกินไป อาจเป็นการทำร้ายเส้นผมและหนังศีรษะ โดยไม่รู้ตัว

ในขณะที่หลายคนรู้สึกว่าการทำความสะอาดเส้นผมทุกวันเป็นเรื่องจำเป็นเช่นเดียวกับการอาบน้ำ ซึ่งเป็นสัญชาตญาณและความคิดมากกว่าความจำเป็น เพราะเวลาเราอาบน้ำ ล้างหน้าแปรงฟันแล้วก็เลยรู้สึกว่าน่าจะสระผมไปด้วยเลยทีเดียวจะได้สะอาดหมดจดทั้งตัว แต่ในความเป็นจริงแล้ว ร่างกายแต่ละส่วนของเราต้องการการดูแลที่แตกต่างกัน โดยร่างกายส่วนใหญ่ที่ต่ำกว่าคอลงไป ควรทำความสะอาดทุกวัน ส่วนของใบหน้า ควรทำความสะอาดเช้าและเย็น ในขณะที่เส้นผมและหนังศีรษะของแต่ละคนอาจต้องการการดูแลที่แตกต่างกัน

เราจำเป็นต้องสระผมทุกวันหรือไม่?

ไม่มีกฎเกณฑ์ตายตัวว่าเราควรสระผมบ่อยแค่ไหน หรือสระผมทุกวันจะส่งผลเสียมากกว่าผลดีหรือเปล่า ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับหลายปัจจัย ทั้งสภาพเส้นผมและหนังศีรษะ สภาพแวดล้อมและไลฟ์สไตล์ ถ้าคุณทำงานที่ต้องเจอสิ่งสกปรก หรือออกกำลังกายเหงื่อออกทุกวัน การสระผมทุกวันก็เป็นสิ่งที่ควรทำ แต่คุณอาจไม่จำเป็นต้องสระผมทุกวัน ถ้าคุณอยู่ในสภาพอากาศที่เย็นและแห้ง ไม่มีเหงื่อออกมากหรือทำงานที่ต้องเจอฝุ่นควัน แต่ก็ควรทำความสะอาดเส้นผมทุก 2-3 วัน

ทำไมจึงไม่จำเป็นต้องสระผมทุกวัน? หากพูดในแง่ของสุขภาพหนังศีรษะแล้ว เราสระผมเพื่อทำความสะอาดความมันและสิ่งสกปรกบนหนังศีรษะและเส้นผมออกไปก็จริง แต่ถ้าสระบ่อยจนเกินไป เช่น คุณอาบน้ำวันละ 2 ครั้ง ก็สระผมทุกครั้ง แบบนี้อาจทำให้แชมพูและน้ำชะล้างเอาน้ำมันธรรมชาติบนหนังศีรษะหายไป นำไปสู่ภาวะหนังศีรษะแห้ง และอาจเกิดปัญหารังแคได้ในที่สุด หรืออาจเป็นไปในทางตรงกันข้าม คือยิ่งไปกระตุ้นการสร้างน้ำมันธรรมชาติให้มากขึ้น และทำให้หนังศีรษะมันมากขึ้นไปอีก

ในแง่ของสภาพเส้นผม การสระผมบ่อยเกินไปย่อมส่งผลกระทบอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ เส้นผมนั้นจะอ่อนแอลงเมื่อเปียกน้ำ การสระผมอย่างไม่ถูกวิธี เช่น ขยี้ผมแรงๆ ใช้น้ำอุ่นสระผม จะทำให้เกล็ดผมเปิด หรือเส้นผมพันกันได้ ซึ่งอาจส่งผลให้เส้นผมเปราะขาดและแห้งเสีย รวมถึงขั้นตอนหลังสระ เช่น การหวี การจัดแต่งทรงผมด้วยความร้อน และการใช้ผลิตภัณฑ์ต่างๆ ก็ยิ่งทำให้ผมเสียความชุ่มชื้น และแห้งเสีย ชี้ฟูมากขึ้น ยิ่งผมยาวก็อาจมีปัญหาผมแตกปลายที่เพิ่มเข้ามา ความเงางามของเส้นผมก็ลดลง แม้แต่ผมที่ผ่านการทำสีมาก็ซีดจางลงเร็วขึ้นด้วยเช่นกัน

อย่างไรก็ตาม ในช่วงเวลา 1-2 ปี ที่ผ่านมา เราต้องเผชิญกับสถานการณ์ที่ไม่ปกติ คือการแพร่ระบาดของโรคโควิด-19 (Covid-19) ซึ่งส่งผลต่อการดูแลสุขอนามัยส่วนตัวในหลายๆ ด้านทีเดียว รวมถึงการสระผม ด้วยเช่นเดียวกัน

การสระผม ช่วงการระบาดของ โควิด-19

ในสถานการณ์ที่โรคโควิด-19 กำลังระบาด ส่งผลให้เราต้องระมัดระวังในการใช้ชีวิตกันมากขึ้น และมีพฤติกรรมหลายๆ อย่างที่ควรเปลี่ยนแปลง เพื่อเซฟตัวเองให้ปลอดภัยมากที่สุด

เรารู้ดีว่าควรล้างมือบ่อยๆ เพราะเป็นจุดที่สัมผัสเชื้อโรคและนำเชื้อเข้าสู่ร่างกายได้ง่ายที่สุด แต่แหล่งกักเก็บเชื้อโรคบนร่างกาย ไม่ได้มีเพียงส่วนเดียว ซึ่ง “เส้นผม” ของเราก็อาจเป็นแหล่งสะสมเชื้อโรคด้วยเช่นกัน หากสัมผัสเชื้อในระยะใกล้ เช่น มีคนที่ติดเชื้อมาไอ-จามถูกเส้นผม หรือมือสัมผัสสิ่งของปนเปื้อนแล้วนำมาลูบเส้นผม เชื้อไวรัสก็สามารถอยู่บนเส้นผมได้ (แต่อยู่นานแค่ไหน ยังไม่มีงานวิจัยระบุได้แน่นอน ซึ่งอาจจะอยู่ได้หลายชั่วโมงหรือเป็นวันเช่นเดียวกับบนผิวหนัง)

ดังนั้น การหลีกเลี่ยงการจับผม และการสระผมเมื่อกลับถึงบ้าน จึงเป็นสิ่งที่ควรใส่ใจมากขึ้น นอกเหนือจากการล้างมือและอาบน้ำ หลายคนอาจจะเคยสระผมวันเว้นวันจนเคยชิน หรือบางคนสระวันเว้นสองวันก็มี และยังมีอีกไม่น้อยเลยที่ไปสระไดร์ที่ร้านเสริมสวยเป็นประจำ แต่ “เราควรสระผมบ่อยแค่ไหน? และสระอย่างไร?” ถึงจะสะอาดปลอดภัยจากโรคระบาดและไม่ทำให้ผมเสีย ATH มีคำแนะนำมาฝากกันค่ะ

การสระผมให้เหมาะกับสถานการณ์ Covid-19 (Credit: Rex by Shutterstock)

สระผมทันทีเมื่อกลับถึงบ้าน

ช่วงนี้ถ้าใครมีความจำเป็นต้องออกจากบ้าน เมื่อกลับถึงบ้านมาควรอาบน้ำสระผม ทำความสะอาดร่างกาย และเปลี่ยนเสื้อผ้าใหม่ทันที ทั้งนี้ ไม่ควรอาบน้ำแค่อย่างเดียว เพราะเชื้อโรคและสิ่งสกปรกนั้น อาจสะสมอยู่บนเสื้อผ้าและเส้นผมของเราด้วยเช่นกัน

ความถี่ในการสระผมที่เหมาะสม

แม้เชื้อโรคอาจจะสะสมผมได้ แต่ไม่จำเป็นต้องสระผมวันละหลายๆ ครั้งเหมือนการล้างมือ เพียงสระผมวันละครั้งเมื่อกลับถึงบ้านก็เพียงพอแล้ว โดยระหว่างวันควรหลีกเลี่ยงพฤติกรรมการเสยผมหรือจับผม เช่นเดียวกับการหลีกเลี่ยงการสัมผัสใบหน้า

สำหรับคนที่มีความเสี่ยงหรือดูแลใกล้ชิดกับผู้ป่วยโควิด อย่าลืมสวมหมวกคลุมผม หรือเก็บรวบเก็บผมให้เรียบร้อย เพื่อลดโอกาสเส้นผมสัมผัสเชื้อ และควรอาบน้ำสระผมหลังสัมผัสกับผู้ป่วย

ส่วนใครที่กลัวว่าสระผมทุกวัน แล้วเส้นผม/หนังศีรษะ จะแห้งเกินไป แนะนำว่า

• ควรหลีกเลี่ยงการสระผมโดยใช้น้ำอุ่นจัด
• เลือกใช้แชมพูสูตรที่อ่อนโยนต่อเส้นผมและสามารถใช้ได้ทุกวัน
• ล้างเแชมพูและครีมนวดผมให้สะอาดหมดจด
• แนะนำให้ใส่เซรั่ม หรือน้ำมันบำรุงผม ทุกครั้งหลังสระและก่อนไดร์ผมให้แห้ง

โดฟ แฮร์ โพรเทคชั่น สเปรย์ แคร์ แอนด์ โพรเทค

ดูผลิตภัณฑ์เพิ่มเติม

Editor’s pick: สำหรับคนที่มักชอบจับเส้นผมเล่นจนเคยชิน หรือกลัวเชื้อโรคและสิ่งสกปรกที่อาจติดมากับเส้นผมในช่วงที่ออกไปข้างนอก ต้องอยู่ในสถานที่แออัด แต่จะใช้แอลกอฮอล์ที่ฉีดมือมาฉีดเส้นผม ก็อาจทำให้ผมเสียและแห้งกรอบได้ กอง บก. ATH ขอแนะนำให้ลองใช้ สเปรย์ลดแบคทีเรียบนเส้นผม อย่าง โดฟ แฮร์ โพรเทคชั่น สเปรย์ แคร์ แอนด์ โพรเทค ซึ่งเป็นผลิตภัณฑ์ที่ได้รับการออกแบบมาให้ตอบโจทย์กับวิถีแบบ New Normal คือ ช่วยลดแบคทีเรียและการสะสมของเชื้อโรคระหว่างวัน โดยไม่ต้องรอให้ถึงเวลาสระผม ทั้งยังสามารถพกพาไปไหนมาไหนได้สะดวก และใช้ฉีดได้ในเวลาที่ต้องการ ซึ่งนอกจากช่วยยับยั้งแบคทีเรีย ยังช่วยลดกลิ่นอับได้ดีอีกด้วย

บอกลาร้านทำผมไปก่อนในช่วงเวลานี้

ร้านเสริมสวย แต่งผม หรือ ตัดผม เป็นหนึ่งในพื้นที่เสี่ยงแพร่เชื้อจุดหนึ่ง เพราะเป็นบริการที่ต้องมีการสัมผัสใกล้ชิดกัน จึงทำให้มีมาตรการออกมาให้ร้านเหล่านี้ปิดให้บริการชั่วคราว

ดังนั้นใครที่ชอบไปสระไดร์ที่ร้านเป็นประจำ ตอนนี้ก็เป็นอันต้องพักก่อน ช่วงนี้เราอาจต้องเหนื่อยหน่อยกับการสระผมบ่อยๆ แต่ก็เพื่อความปลอดภัยของตัวเรามากที่สุดนะคะ

ควรสระผมบ่อยแค่ไหน ในสถานการณ์ปกติ

โดยเฉลี่ยแล้วคนไทยสระผมประมาณ 5 ครั้งต่อสัปดาห์ โดยผู้ชายจะสระผมบ่อยกว่าผู้หญิง ส่วนผู้หญิงจะสระผมประมาณ 4 ครั้งต่อสัปดาห์ หรือสระผมประมาณวันเว้นวัน และคนไทยมีอัตราการสระผมด้วยแชมพู 2 ครั้งต่อการสระผม 1 ครั้ง

อย่างที่บอกไปแล้วว่า ไม่มีกฎตายตัวเกี่ยวกับความถี่ในการสระผม แต่ All Things Hair ก็ได้รวบรวมข้อมูลและคำแนะนำจากผู้เชี่ยวชาญด้านเส้นผมจากยูนิลีเวอร์ เพื่อไขข้อข้องใจในประเด็นดังกล่าว โดยเราได้แบ่งคำแนะนำตามลักษณะของเส้นผม ดังนี้

คนที่มีผมเส้นใหญ่และหนา

สำหรับคนที่มีผมเส้นใหญ่และหนา แนะนำว่าควรสระผมประมาณ 3 ครั้งต่อสัปดาห์ หรือจะสระผมวันเว้นวันก็ได้ รวมไปถึงคนที่มีผมหยิก หรือ หยักศกด้วยเช่นกัน

เนื่องจากเส้นผมที่หยิกและหนาจะทำให้น้ำมันจากหนังศีรษะเคลื่อนที่มายังเส้นผมได้ช้ากว่าเส้นผมประเภทอื่น ซึ่งหมายความว่าถ้าสระผมบ่อย ๆ หรือสระผมแทบทุกวัน  ก็จะส่งผลให้เส้นผมนั้นแห้ง และแตกปลายได้

คนที่มีผมเส้นเล็ก ละเอียด และตรง ควรสระผมบ่อยแค่ไหน

ลักษณะเส้นผมประเภทนี้สามารถสระผมได้เป็นประจำทุกวัน เพื่อขจัดความมันบนเส้นผมที่แพร่กระจายได้ง่ายและรวดเร็วเนื่องมาจากลักษณะของเส้นผมตรง

อย่างไรก็ตาม น้ำมันที่มีอยู่ในธรรมชาติของเส้นผมนั้นดีต่อหนังศีรษะ และช่วยทำให้ผมดูเงางาม นุ่มสลวย ดังนั้นถ้าหากไม่อยากสระผมทุกวัน ควรเลือกใช้แชมพูสูตรที่อ่อนโยน และเหมาะสำหรับสภาพเส้นผม อย่างเช่น เทรซาเม่ ซาลอน ดีท็อกซ์ แอนด์ นอริช แชมพู แชมพูที่มีส่วนผสมจากธรรมชาติ ขิงและชาเขียว และไม่ใส่สารกันเสีย (พาราเบน 0% ) ช่วยทำความสะอาดอย่างล้ำลึก พร้อมให้สารบำรุงแก่เส้นผม สามารถใช้ได้เป็นประจำทุกวัน และยังคงความสดชื่นเอาไว้ได้

เทรซาเม่ ซาลอน ดีท็อกซ์ แอนด์ นอริช แชมพู

ดูผลิตภัณฑ์เพิ่มเติม

คนที่มีหนังศรีษะและเส้นผมมัน สระผมทุกวัน จะดีหรือไม่

หลายคนเข้าใจผิดคิดว่าการสระผมทุกวันเป็นวิธีขจัดความมันออกจากผม แต่ในความเป็นจริงแล้ว การสระผมจะช่วยให้เส้นผมและหนังศรีษะสะอาดขึ้นแค่เพียงชั่วคราวเท่านั้น เพราะหลังจากสระผมเสร็จ ต่อมผลิตน้ำมันธรรมชาติบนหนังศรีษะที่เรียกว่าซีบัม (Sebum) ซึ่งช่วยปกป้องผิวจากความแห้ง ทำให้ผมชุ่มชื้น ไม่แห้งเสีย อีกทั้งยังสามารถจับ ‘DHT’ ซึ่งเป็นฮอร์โมนที่ทำให้เกิดผมร่วงได้นั้นก็จะกลับทำหน้าที่ในการผลิตน้ำมันออกมาทดแทนในส่วนที่ถูกกำจัดออกไปเช่นเดิม

ดังนั้นคนที่มีหนังศีรษะมันหรือผมมัน ควรสระผมวันเว้นวัน หรืออาทิตย์ละ 2-3 วัน โดยควรเลือกใช้แชมพูหรือผลิตภัณฑ์สูตรอ่อนโยน ไม่ก่อให้เกิดอาการระคายเคืองแก่หนังศีรษะ อย่างเช่น  ซันซิล เนเชอรัล อโลเวร่า & มินท์ สกาลป์ แคร์ แชมพู ปราศจากซิลิโคน พร้อมคุณค่าอโลเวร่าและมินท์ อ่อนโยนและช่วยดูแลหนังศรีษะ ช่วยให้หายจากอาการคันศรีษะ เหมาะสำหรับผมมัน สระแล้วเย็นสบาย คลายร้อน

สำหรับหนังศีรษะมัน

ซันซิล เนเชอรัล อโลเวร่า & มินท์ สกาลป์ แคร์ 0% ซิลิโคน แชมพู

ดูผลิตภัณฑ์เพิ่มเติม

นอกจากนั้น ไม่ควรหวีผมบ่อยๆ หรือหวีผมแรงๆ เพื่อไม่ให้เกิดการกระตุ้นให้มีการผลิตน้ำมันเพิ่ม ที่สำคัญคือหมั่นดูแลรักษาหนังศีรษะให้สะอาดอยู่เสมอ หลีกเลี่ยงการอยู่ท่ามกลางสภาพอากาศที่ร้อนจัด แดดจ้า นอกจากนี้คือไม่ควรเครียด เพราะเมื่อร่างกายเกิดอาการเครียด จะทำให้ฮอร์โมนบางตัวสูงขึ้น และไปกระตุ้นการทำงานของต่อมไขมันให้ทำงานมากขึ้น จึงส่งผลให้มีการผลิตไขมันออกมามากกว่าปกติ

หลีกเลี่ยงการใช้อุปกรณ์ทำผมไฟฟ้า เพราะเป็นตัวการทำลายเส้นผมและหนังศีรษะให้แห้ง จนต่อมไขมันต้องผลิตน้ำมันออกมาทดแทนเพิ่มขึ้น และควรหลีกเลี่ยงการทานอาหารที่มีไขมันสูง เนื่องจากอาหารมันๆ จะเพิ่มปริมาณน้ำมันให้กับผิวบริเวณหนังศีรษะ จนทำให้ผมมันมากกว่าปกติ

คนที่เป็นรังแคบนหนังศรีษะต้องสระผมทุกวันหรือไม่

ใครๆ ก็ไม่อยากเป็นรังแค เพราะเวลาที่รังแคซึ่งเป็นเซลล์ผิวที่ตายแล้วผลัดตัวอย่างรวดเร็วมากกว่าปกติหลุดลอกออกมาตกอยู่บนบ่า บนไหล่ บนคอเสื้อ ทำให้ดูเหมือนว่าเป็นคนไม่ดูแลเส้นผมและหนังศรีษะ

ทั้งๆ ที่รังแคดังกล่าวเกิดจากหลากหลายปัจจัย ที่สำคัญคือต่อมไขมันใต้หนังศีรษะผลิตน้ำมันมากเกินไป ส่งผลให้มีการกระตุ้นเชื้อรา จนมีการเจริญเติบโตที่เร็วกว่าปกติ หรือการมีผิวและหนังศีรษะแห้ง ก็จะก่อให้เกิดการผลัดผิวเร็ว จนตกสะเก็ดหลุดลอกออกมาเป็นแผ่นๆ ได้ อีกทั้งความไม่สมดุลทางฮอร์โมน สภาพอากาศ  การขาดสารอาหารที่จำเป็นต่อร่างกายเช่น วิตามินบี สังกะสี โอเมก้า ความเครียด การดื่มแอลกอฮอล์ ไม่ค่อยสระผม ก็ล้วนมีส่วนทำให้เกิดรังแคทั้งสิ้น

ดังนั้นผู้ที่มีปัญหารังแคควรสระผมทุกวันเพื่อกำจัดน้ำมันส่วนเกิน โดยเลือกใช้แชมพูขจัดรังแคสูตรอ่อนโยน อย่าง เคลียร์ สกาล์ปเทอราพี ไฮเดรติ้ง ไมเซล่า แอนตี้แดนดรัฟ แชมพู ที่ช่วยขจัดรังแคพร้อมทำความสะอาดและบำรุงหนังศีรษะอย่างล้ำลึก

สำหรับหนังศีรษะแห้ง

เคลียร์ สกาล์ปเทอราพี ไฮเดรติ้ง ไมเซล่า แอนตี้แดนดรัฟ แชมพู

ดูผลิตภัณฑ์เพิ่มเติม

หลังสระผมควรใช้ผ้าสะอาดค่อยๆซับเบาๆจนผมแห้ง หรือปล่อยให้แห้งเองตามธรรมชาติก็ได้ เพื่อเป็นการหลีกเลี่ยงความอับชื้นที่อาจจะเป็นต้นเหตุการเกิดของเชื้อรา ควรหลีกเลี่ยงการขยี้ผมแรงๆ ควรใช้หวีซี่ห่างในการหวีผม โดยเริ่มหวีจากบริเวณรากผมไปตามความยาวของเส้นผม เพื่อเป็นการกระจายน้ำมันจากหนังศีรษะไปหล่อเลี้ยงความชุ่มชื้นให้ทั่วเส้นผม

คนที่ออกกำลังกายเป็นประจำ จำเป็นต้องสระผมทุกวันหรือไม่

เหงื่อที่ออกมากในระหว่างที่ออกกำลังกาย ทำให้เส้นผมและหนังศีรษะมีสิ่งสกปรกสะสมมากขึ้นกว่าปกติด้วยเช่นกัน ดังนั้นผู้ที่ออกกำลังกายสม่ำเสมอจึงควรสระผมเป็นประจำทุกวัน เพื่อขจัดสิ่งที่ตกค้างของเหงื่อ เพราะเหงื่อมีความเค็มที่อาจส่งผลให้เส้นผมเปราะบางและเสียหายได้

สำหรับผมมัน

เคลียร์ แชมพูขจัดรังแคสูตร ไอซ์คูล เมนทอล

ดูผลิตภัณฑ์เพิ่มเติม

แชมพูที่กองบรรณาธิการ ATH อยากแนะนำสำหรับคนที่ออกกำลังกายเป็นประจำทุกวัน คือ CLEAR ไอซ์คูล เมนทอล แชมพู มาพร้อมกับไอซี่เมนทอล ทำความสะอาดหนังศีรษะ และกำจัดสิ่งสกปรกและความมันที่สะสมบนเส้นผมของคุณที่เกิดจากการออกกำลังกาย ช่วยขจัดรังแค และให้ความเย็นสดชื่นที่ช่วยบรรเทาอาการคันได้ 

อย่างไรก็ตามอย่างที่บอกไว้ในเบื้องต้น ความถี่ในการสระผมนั้นขึ้นอยู่กับหลายปัจจัย ตั้งแต่สภาพเส้นผมของแต่ละคน สภาพอากาศ กิจกรรมในแต่ละวัน รวมถึงสถานการณ์โรคระบาดอย่างโควิด ซึ่งทำให้เราต้องเปลี่ยนพฤติกรรมในเรื่องสุขอนามัยด้วย ดังนั้น การหาจุดตรงกลางให้พอดี จึงเป็นเรื่องจำเป็นและจะช่วยยืดอายุเส้นผมที่สวยงามสุขภาพดีให้อยู่กับคุณไปได้นานขึ้นกว่าเดิม